D-8’in ’10 Yıllık Yol Haritası’ kabul edildi

Bangladeş’in ev sahipliğinde ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da katılımıyla çevrim içi tertip edilen Gelişen Sekiz Ülke (D-8) Teşkilatının 10’uncu Zirve Toplantısı’nda “2020-2030 D-8 On Yıllık Yol Haritası” kabul edildi ve toplantıya ilişkin bildiri yayımlandı.

Türkiye, Bangladeş, Mısır, Endonezya, İran, Malezya, Nijerya ve Pakistan’dan bir araya gelen D-8 ülkeleri, bugünkü zirvede kabul gören D-8 On Yıllık Yol Haritası’yla teşkilatı daha kuvvetli ve gelişmiş hale getirmeyi planlıyor.

Yol Haritası, sektörel hedeflere ulaşmak maksadıyla her bir iş birliği alanı için somut proje planları tasarlanmasının bunun yanında Birleşmiş Milletler (BM) aracılığıyla tespit edilen 2030 sürdürülebilirlik gündemine ulaşılmasına yardımcı olmak için alakalı stratejilerin ve eylem programlarının uygulanmasını desteklemeyi de amaçlıyor.

Ticaret, tarım ve gıda güvenliği, endüstriyel iş birliği ve KOBİ’ler, enerji, ulaştırma ve bağlantısallık, turizm ve sağlık gibi konularda iş birliğini kapsayan Yol Haritası’nın, ülkeler arası ekonomik ortamın değişen doğası göz önünde bulundurarak mevcut mekanizmaların gözden geçirilmesine, güncellenmesine ve bunlara dayalı bir yapı inşa edilmesine yardımcı olması hedefleniyor.

On yıllık yol haritasının ilk aşaması olarak tespit edilen 2020-2022 zamanında, öncelikli iş birliği alanları olan ticaret, sanayi, turizm, tarım ve gıda güvenliği, enerji, ulaşım konularında proje oluşturma ve hazırlama konularına odaklanılacak.

Yol haritasının 2023-2027 senelerını kapsayan ikinci dönemini ise ticaret iş birliğini derinleştirecek ve altı öncelikli iş birliği alanında çeşitli projelerin yürütülmesine odaklanılacak uygulama dönemi olacak.

On yıllık iş birliğinin 2028-2030 senelerını kapsayan üçüncü ve son kısmı ise “gözden geçirme ve değerlendirme” aşaması olacak. Buna göre üye ülkeler, 2030’un sonuna kadar, iç ticaret hacimlerini toplam D-8 ticaretinin en az %10’una ulaştırmayı planlıyor.

D-8 Dakka Bildirisi

Zirvenin ardından yayımlanan bildiride ise taraflar İstanbul, Dakka, Kahire, Tahran, Bali, Kuala Lumpur, Abuja ve İslamabad’da barış, demokrasi, ilerleme, diyalog, dayanışma, ortaklık ve hoşgörü ile ılımlılık konularında verilen taahhütleri, halkların ekonomik zenginliğini ve refahını sağlamak maksadıyla temel ve kurucu değerler olarak yineledi.

Çok taraflılığa, özellikle BM sistemine olan kuvvetli inancın teyit edildiği bildiride, tüm bölgesel ve ülkeler arası kuruluşlara aktif katılım, etkin koordinasyon ve iş birliğini taahhüt ederek Güney-Güney ve Üçgen iş birliğinin potansiyeli ve faydasının altını çizdi.

Bildiride, yeni tip koronavirüs (COVID-19) salgınının, üye devletlerin çeşitli sektörler üzerindeki etkilerine karşı karşılaşmada iş birliğini derinleştirmenin önemi vurgulandı.

Sürdürülebilir sosyoekonomik kalkınma hedefinin takip edilmesinin arzulandığı elde edilen bildiride, ticaret, tarım ve gıda güvenliği, sanayi iş birliği ve KOBİ’ler, enerji ve madenler, ulaştırma ve turizmde karşılıklı iş birliğinin önemi takdir edildi.

Bildiride, çeşitli alanlarda iş birliğini geliştirme olanaklarının araştırılacağı altı çizildi.

İklim değişikliğinin, çağın en büyük zorluklarından biri olduğu teyit edilen bildiride, taraflar iklim değişikliğine uyum ve azaltımın acil bir küresel önceliği temsil ettiğini vurguladı.

Sürdürülebilir sosyoekonomik kalkınma hedefinin sürdürilmesinin arzulandığı bildiride, ticaret, sanayi, düşüncesi mülkiyet hakları, tarım, gıda güvenliği ve diğer alanlardaki sürdürülebilirlikte karşılıklı iş birliğinin önemi teslim edildi.

Terörizm, mezhepçilik ve aşırılıkla mücadele etme kararlılığı

Bildiride, ticaret sepetinin ülkeler arası düzeyde de genişletebilen ve çeşitlendirilebilen “Mavi Ekonominin muazzam potansiyelinden” yararlanmanın faydaları not edildi.

Üye Devletler içindeki eş güdüm ve angajmanın daha da güçlendirilmesi gereksiniminin altının çizildiği bildiride, taraflar tüm şekilleri ve tezahürleriyle terörizm, mezhepçilik ve aşırılık da dahil olmak üzere, üye devletlerin ekonomik kalkınması ile barış ve refahına yönelik tüm tehditlere karşı mücadele etme kararlılığını açıkladı.

Bildiride ırkçılık, ayrımcılık, yabancı düşmanlığı ve Müslüman zıtlığının tüm şekilleriyle mücadele etme iradesi yeniden teyit edildi.

Turizm iş birliğini artırma çağrısı yapıldı

Ayrıca, üye ülkeler içinde turizm iş birliğini yükseltmek maksadıyla düzenli Kıdemli Memurlar ve Bakanlar toplantılarının düzenlenmesi çağrısı da yapıldı.

D-8’in 2017’den bu yana başkanlığını yürüten Türkiye’ye takdirlerin iletildiği bildiride, bu sürede görüşülen proje ve girişimlerden söz edildi.

Bildiride, bu girişimler içinde D-8 Uluslararası Üniversitesi, D-8 Tarım ve Gıda Güvenliği Araştırma Merkezi’nin kurulması, D-8 Sağlık ve Sosyal Koruma Programı’nın başlatılması sayıldı.

D-8 Yaratıcı Ekonomi ve Finans Merkezi’nin kurulması, Takas Ticaret Sistemi’nin başlatılması konularının da gelecek projeksiyonunda olduğu gösterilen bildiride, bu çerçevede İslam Kalkınma Bankası ve BM gibi ülkeler arası kurumlarla yürütülen iş birliğinin tatminiyet verdiği kayıt edildi.

Bildiride, proje tekliflerinin ön fizibilite çalışmaları için D-8 Proje Destek Fonu kurulacağı bilgilendirmesi yapılırken 2019’da gerçekleştirilen D-8 Turizm Bakanları Toplantısı’na da atıfta bulunuldu.

Bildiride, “Amaçların ve hedeflerin gerçekleştirilmesi ve işlerin gözden geçirilmesi maksadıyla düzenli aralıklarla turizm iş birliği hususunda Kıdemli Memurlar ve Bakanlar toplantıları düzenlemeye çağırıyoruz.” ifadelerine yer verildi.

Üye ülkeler içinde ticaretin artmasına kolaylık sağlayan D-8 Ticaret ve Sanayi Odaları Tüzüğü’nün kabul edilmesinin de tatminiyet verici olduğu ifade edilen bildiride, üyelerle diğer ülkeler içinde ticareti teşvik eden D-8 Ticaret ve Sanayi Odası dijital platformu kurulması düşüncesinin desteklendiği de altı çizildi.

D-8 üyelerinin teknolojik gelişmeler alanında yakın çalışma sergilemesinin önemine işaret edilen bildiride, üye ülkelere D-8 Sağlık ve Sosyal Koruma Programı’na malzeme ve insan kaynağı desteği verme çağrısı yinelendi.

Eşit küresel COVID-19 aşılamasının önemi vurgulandı

Bildiride üye ülkelere, aşılarda fiyat ve miktar avantajı sağlamak maksadıyla COVID-19 aşısı üreten ülkeler arası ilaç şirketleriyle yapılacak müzakerelerde iş birliği yapma çağrısında bulunuldu.

Herkesin aşıya güvenli ve adil ulaşım sağlaması için COVID-19 Aşıları Küresel Erişim Programı (COVAX) Eş Başkanı olarak Endonezya Dışişleri Bakanının (Retno Marsudi) mühim karakterinin takdir edildiği bildiride, “Küresel adil ulaşıme ulaşana kadar hiçbir ekonomi tam anlamıyla toparlanamayacağından, eşit küresel COVID-19 aşılamasının sağlanması, küresel ekonomik iyileşmeyi hızlandırmaya mühim ölçüde katkıda bulunacaktır.” vurgusu yapıldı.

Pakistan hükümetinin, “Borç Erteleme Küresel Girişimi” çağrısının takdir edildiği aktarılan bildiride, “2020-2030 D-8 On Yıllık Yol Haritası’nın kabul edilmesini tatminiyetle karşılıyor ve belgenin etkili bir biçimde uygulanmasının önemini vurguluyoruz. Ayrıca tüm paydaşları kabul gören yol haritasının tam anlamıyla icra edilmesinde üzerlerine düşeni yapmaya çağırıyoruz.” ifadeleri yer aldı.

Üye devletleri, kendi bakanlıkları ve kurumları ile istişare içinde D-8 Özel Ekonomik Bölgeleri kurma olasılığını değerlendirmeye davet eden bildiride, bunun bunun yanında D-8 Sekretaryası, D-8 Özel Ekonomik Bölgelerinin kurulmasına yönelik politika çerçevesini ve düzenlemeleri tartışmak üzere bir toplantı yapmaya çağrıldı.

Bildiride, üye devletler, D-8 içi ticareti kolaylaştırmak maksadıyla D-8 Üye Devletleri içinde ulaşım bağlantısallığını geliştirme ve güçlendirme olanaklarını araştırmaya teşvik edilerek “Üye devletleri, bu hayati önemdeki sektörde iş birliğini geliştirmek ve elde etmek için olabilecek olan en kısa bir sürede Tercihli Ticaret, Vize ve Gümrük Anlaşmalarını onaylamaya ve uygulamaya koymaya teşvik ediyoruz.” ifadesi kullanıldı.

Bildiride, verimli bir sonuç için önkoşul olarak üye devletler içinde sürekli olarak ve etkili iş birliğine ve müzakereye duyulan ihtiyaç kabul edilirken teknik ve politika belirleme konularındaki toplantıların zamanında yapılması gereksiniminin altı çizildi.

Verimlilik ve etkinliklerini artırarak D-8 Çalışma Gruplarını yeniden canlandırma kararı alınan bildiride, üye devletlerin farklı düzeylerde D-8 toplantıları organize etme ve başarılı bir biçimde ev sahipliği yapma çabaları takdir edildi.

Bildiride, Malezya 26 Eylül 2019’da D-8 Şartı’nı onayladığı için kutlanırken “Küresel COVID-19 salgını esnasında, var olan ve yaşanan ekonomik zorluklara rağmen D-8 Üye Devletlerinin komşu ülkelerinin yerlerinden edilmiş vatandaşlarına sağladıkları yardım dahil olmak üzere kendilerini barındırmadaki cömertliklerini ve insani önderlik rolünü takdir ediyoruz. Ayrıca kendi ülkelerine güvenli, gönüllü, sürdürülebilir ve onurlu bir biçimde geri dönmelerini ahlaken destekliyoruz.” denildi.

Ülkelere, bölge dışı yargı yetkisinden kaçınma ve BM Şartına ve ülkeler arası hukuka aykırı olarak uygulanan araçlar olan tek taraflı ekonomik yaptırımlar ve ekonomik yahut siyasi baskıyı reddetme çağrısında bulunulan bildiride, bu tür önlemlerden etkilenen D-8 üye devletlerine destek belirtildi.

Bildiride, örgütün amaç ve hedeflerine ulaşmak için ön koşul olarak kuvvetli ve verimli bir sekretarya ihtiyacı vurgulanırken D-8 Teşkilatının kullanıcı hesabınin genişletilmesi düşüncesinin prensip olarak desteklendiği aktarıldı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın önderliğine teşekkür

Nijerya Federal Cumhuriyeti Büyükelçisi Isiaka Abdulkadir İmam’ın, D-8 Teşkilatının bir sonraki Genel Sekreteri olarak aday gösterilmesinin tatminiyetle karşılandığı gösterilen bildiride, “Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Zat-ı Devletleri Sayın Recep Tayyip Erdoğan’a, Dönem Başkanlığı zamanında D-8 hedeflerinin desteklenmesindeki önderliği, bağlılığı ve özverili çabaları için derin teşekkürlerimizi paylaşmak istedik.” vurgusu yapıldı.

Bangladeş’e 10. Zirveye başarıyla ev sahipliği yaptıkları için teşekkürlerin sunulduğu bildiride, Mısır’ın 11. D-8 Zirvesi’ne ev sahipliği yapmaya yönelik teklifinin tatminiyetle karşılandığını, tarihin bilahare ele alınacağı bilgisi verildi.